نقد فیلم درخونگاه؛ بار سنگین میراث دار بودن - یومی بلاگ

میراث دار سینمای کیمیایی بودن برای فیلم درخونگاه هم نقطه قوت به دنبال دارد و هم نقطه ضعف. قدرتش در اینجاست که سیاوش اسعدی کارگردانی است با نگاه تصویری به سینما. قدر قاب را می داند. با هر مدیر فیلمبرداری که تا به حال کار نموده، از مرتضی غفوری در فیلم اولش تا علیرضا برازنده و اینجا هم تورج اصلانی، توانسته قاب های سینمایی چشم نواز به مخاطبش تحویل بدهد. این کاملا ویژگی سینمای کیمیایی است. و سیاوش اسعدی کارگردانی است که قدر یک سکانس تعقیب و گریز یا ایستادن زیر باران جلوی خانه یک زن نه چندان آشنا و نه چندان غریبه را می داند و به تاثیرش مطلع است.

نقطه ضعفش اینجا می گردد که کیمیایی خودش دنیاش را ساخته بود و حالا اسعدی چون نگاهی به سینمای کیمیایی دارد، نگاهی که در آخرین فیلمش از همواره پررنگ تر شده، نتوانسته هنوز دنیای برایش بسازد. فیلم قصه دارد که درباره بدی و خوبی اش می نویسیم اما پشت این قصه ساده دنیای وجود ندارد. دنیا که مثلا کیمیایی با رفاقت میان کاراکترهایش می ساخت اینجا نمی تواند به آن ملاقات در آسایشگاه که اتفاقا سکانس خوبی است، بسنده گردد. این فقط در حد یک ارجاع باقی می ماند.

البته می گردد تاویل هایی از فیلمنامه کرد که آن را صاحب دنیا کند. اینکه مثلا دائم روی هشت سال دوری رضا از خانه تاکید می گردد که طبعا برای ما یادآور دوران هشت سال جنگ تحمیلی است. اینکه علیرغم اینکه فیلم شبیه حوالی اتوبان در یک بی زمانی می گذرد اما اولش نوشته می گردد که سال 1370 است و در صحبت ها هم می گویند که سه سال است جنگ تمام شده و تبعاتش خراب شدن مدرسه محله بوده. می گردد گفت بازگشت رضا به همان معناست که انگار مهدی، برادر مفقودالاثر، از جنگ برگشته باشد. اینکه بعد از بازگشت دیگر هیچ چیزی شبیه سابق نیست و از خانه و حتی هم خون و خانواده چیزی باقی نمانده. غریبه های نه چندان ظاهرالصلاح قابل اعتمادتر شده اند و باید به آنها پناه برد.

این ها ولی تفسیرهایی است که می گردد به فیلم چسباند تا آن را عمیق تر بکند اما چون نمی خواهیم چیزی جز آنچه فیلم نشان مان می دهد به آن الصاق کنیم در حال حاضر درخونگاه فیلمی است که خون دارد ولی آنقدر عمیق نمی گردد که احساسات تماشاگرش را برانگیخته کند.

رضای درخونگاه که ادامه همه رضاهای سینمای کیمیایی است، یکه و تنها و قهرمان و غریب در میان جمع باقی می ماند اما کاراکترش صاحب دنیا بینی نیست که به او نزدیک بشویم. همدردی عمیق ما را برنمی انگیزد چون برخلاف فیلم های مسعود کیمیایی سکانس هایی برای اینکه به شخصیت قهرمان مان نزدیک بشویم کم داریم. در حقیقت همه آنچه از رضا می بینیم در تقابل با اعضای خانواده اش شکل می گیرد.

موسیقی فرزین قره گوزلو هم یاری زیادی نموده که فضای فیلم شبیه کارهای کیمیایی از کار دربیاید. موسیقی پرحجمی که خوب ساخته شده و منطبق با حال و هوای درخونگاه است.

از درخونگاه یک سری تصاویر درخشان در ذهنم ثبت شد. سکانس ملاقات دو دوست در آسایشگاه در حالی که کلاغ ها در آسمان پرواز می نمایند، همه سکانس هایی که پانته آ پناهی ها در آن حضور دارد از اولین مواجهه اش با امین حیایی تا آن سکانس کمتر دیده شده در سینمای بعد از انقلاب در آسایشگاه که قبل ترش با وضوح بیشتری درباره اش حرف زده بودند، سکانس بستنی دادن رضا به مادربزرگ. همین سکانس ها نشان می دهد که سیاوش اسعدی سینمای تصویری را می فهمد.

به نظرم درخونگاه جا داشت که فیلم بهتری از کار دربیاید. آن هم با این بازی های درخشان امین حیایی و ژاله صامتی و پانته آ پناهی ها. الان داستانش لاغر است. خیلی طول می کشد تا به اصل ماجرا برسیم. و وقتی به اصل ماجرا رسیدیم خیلی زود همه چیز تمام می گردد. یعنی درواقع فیلم به جای سه پرده انگار در دو پرده ساخته شده است. پرده اول طولانی تر و دومی کوتاه و ناکافی.

درخونگاه از دو فیلم قبلی سیاوش اسعدی کار سخت تری بوده اما فیلم های قبلی اش سر راست تر بودند و قصه پردازی بهتری داشتند.

با این حال تا امروز این جزو معدود فیلم های جشنواره بود که در آن تصویرها از سینما نشان داشتند.