وقتی حواس پنجگانه رابط کاربری می شوند! - یومی بلاگ

بگذارید یادآوری کنیم که اصطلاح اینترنت اشیا (یا IoT) برای نخستین بار در سال 1999 مطرح شده بود! این عبارت توسط محققی انگلیسی به نام کوین اشتون برای توصیف اشیای فیزیکی متصل در یک شبکه ابداع شد.

مثل هر ایده یا فناوری انقلابی دیگری، مدتی طولانی زمان لازم بود تا این مفهوم در ذهن افراد جا بیفتد و مدتی بیشتر هم برای این که کارنمودهایش معین گردد.

حالا و پس از 20 سال از ابداع اینترنت اشیا، مفهومی عجیب تر و عمیق تر به عنوان یکی از فناوری های انقلابی آینده تا دهه 2030 ظهور نموده است: اینترنت حواس! در ادامه بیشتر این مفهوم نوین و هیجان انگیز را آنالیز می کنیم.

حواس متصل

آزمایشگاه مشتریان اریکسون (Ericsson ConsumerLab) پیش بینی نموده که تا سال 2030 ما اینترنت حواس (Intenet of Senses،IoS) را تجربه خواهیم کرد.

این آزمایشگاه با انجام یک نظرسنجی از بیش از 7600 نفر در سراسر دنیا (که همگی کاربران تکنولوژی های نوین مانند AR و دستیارهای صوتی هوشمند بودند) گزارشی را با نام گرایش های مشتریان (Consumer Trends) منتشر نموده است که گویای دید این گروه از کاربران نسبت به اینترنت حواس و آینده این تکنولوژی است.

در این گزارش، اریکسون اشاره می نماید مشتریان انتظار دارند سرویس هایی بر پایه تکنولوژی های متعامل با حواس پنجگانه ما تا 10 سال آینده به واقعیت بپیوندد.

اینترنت حواس به یاری تکنولوژی هایی چون هوش مصنوعی (AI)، واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، نسل پنج (5G) و اتوماتیکسازی (automation) قابل اجرا خواهد بود.

کاربردهای مهم این متصل سازی هیجان انگیز هم شامل انواع فعالیت های آنلاین، سرگرمی های همه جانبه (immersive) و کاهش هرچه بیشتر اثرات زیست محیطی تکنولوژی ها خواهد بود اما هدف اینترنت حواس چیست؟ در یک جمله، کمرنگ شدن مرز میان اندیشیدن و انجام دادن! برای مثال مسیریابی روی نقشه را در نظر بگیرید: با اینترنت حواس شما قادر خواهید بود تنها با فکر کردن به یک مقصد، مسیرهای ممکن را روی عینک واقعیت مجازی خود مشاهده کنید.

این ارتباط مستقیم ذهنی به معنی حذف احتیاج به رابط های کاربر مرسوم چون صفحه کلید، ماوس، کنترلگر بازی یا حتی فرامین صوتی و حرکتی است.

انتقال فرامین تنها با اندیشیدن به آنها در نهایت یعنی حذف هرگونه رابط کاربری دیجیتال! کافی است کاربر به فرامین موردنظر فکر کند تا آنها را عملی کند. یعنی باید گوشی هوشمندی را تصور کنید که احتیاجی به صفحه لمسی نداشته باشد و فرامین را مستقیم از ذهن کاربر دریافت کند!

روش های نوین تعامل

این ظرفیت عظیم در اینترنت حواس، از جمله دستگاه هایی که با فناوری های واقعیت مجازی، افزوده و ترکیبی (MR و AR, VR) کار می نمایند و نیز لباس هایی که مجهز به محرک های لمسی و فناوری اینترنت نسل پنجم خواهند بود، شکل جدیدی از تعامل انسان و ماشین را به وجود خواهد آورد.

بر اساس گزارش اریکسون، کاربران بیش از هر چیز در انتظار فراگیر شدن استفاده از عینک های واقعیت افزوده هستند.

دلیل این انتخاب هم تا حد زیادی معین است: عینک به عنوان یک دستگاه پوشیدنی، از سویی رابط کاربر بسیار محدودی (لمسی یا شفاهی) دارد و از سوی دیگر، در کنار سر و نزدیک به مغز قرار می گیرد. به همین دلیل تصور این که کاربر به چیزی بیندیشد و فرمان موردنظر روی عینک اجرا گردد، چندان دور از تصور نخواهد بود.

با استفاده از واقعیت افزوده در اینترنت حواس، بسیاری از کارنمودهایی که امروزه به نظر عجیب می آیند، به یکباره کاملا ممکن می شوند! مثلا تا به حال شده کسی را ببینید که برایتان آشنا باشد، اما هر چه فکر می کنید نمی توانید نامش را به یاد بیاورید؟ همان عینک واقعیت افزوده می تواند این کار را برایتان انجام دهد! بیش از نیمی از مشارکت نمایندگان در پرسشنامه آزمایشگاه اریکسون، مشاهده اطلاعات در خصوص افرادی را که دیدار می نمایند جزو عملنمودهای احتمالی عینک های واقعیت افزوده در آینده دانسته اند.

اما این رابط های کاربری حسی تنها به بینایی و ارتباط ذهنی محدود نمی گردد. اکثریت پاسخ دهندگان در گزارش اریکسون اعتقاد دارند که تا 10سال آینده شاهد استفاده گسترده از هدفون های دارای امکان ترجمه اتوماتیک خواهیم بود.

همچنین بیش از نیمی از آنها گفته اند تا سال 2030 حباب های صوتی (sound bubbles) هم به فهرست توانایی های این دستگاه ها افزوده می گردد تا کاربران بتوانند در یک فضای عمومی تنها صداهایی را که می خواهند بشنوند.

حواس چشایی و بویایی درحال حاضر صندلی خاصی در دنیای رابط های کاربری ندارند، ولی پاسخ دهندگان معتقد بودند آنها هم دستخوش تغییرات قابل توجهی خواهند شد.

نزدیک به 45درصد کاربران در این نظرسنجی بر این باور بودند که تا 10 سال آینده فناوری هایی که توانایی بهبود طعم ها را به صورت دیجیتالی داشته باشند توسعه خواهند یافت.

همچنین 56 درصد گفته اند که تکنولوژی به حدی تکامل می یابد که افراد بتوانند بوها را به صورت آنلاین تجربه نمایند.

افکار در دسترس

نظرتان در خصوص این که افکارتان قابل دسترسی باشد چیست؟ حتی تصورش هیجان انگیز و در عین حال ترسناک است، نه؟ در کاربردهای خاصی مانند بازی های رایانه ای یا حرکت به سمت یک مقصد، این تکنولوژی ها می توانند واقعا هیجان انگیز باشند اما از آن سو، افکار ما خصوصی ترین حریم خصوصی ما به شمار می رود و با توسعه این تکنولوژی ها خطر از بین رفتن این حریم به شدت حس می گردد.

آیا همان طور که خصوصی نگاه داشتن اطلاعات در دنیای امروز مشکل تر می گردد، برای افکار هم همین اتفاق رخ خواهد داد؟ فلاسفه یونان باستان بر این عقیده بودند که هیچ انسانی نمی تواند به واقع وجود انسان دیگری را درک کند.

آنها این تفکیک را جزئی از انسانیت می دانستند اما به نظر می رسد این نظریه دیگر در دنیای امروز هواداران زیادی نداشته باشد، چراکه بیش از نیمی از پاسخ دهندگان در گزارش اریکسون بر این عقیده بودند که تا سال 2030 انسان ها (یا حداقل گروهی از آنها) از نظر ذهنی به یکدیگر متصل خواهند بود.

اتصالی که به آنها اجازه می دهد میان خودشان پیغام های ذهنی منتقل نمایند یا حتی افکارشان را مستقیما به اشتراک بگذارند! واضح است که با شکوفایی اینترنت حواس، مفهوم حریم خصوصی دچار تغییرات عمده ای خواهد شد. کاربران اینترنت همین الان هم تجربیات ناخوشایند بسیاری از شبکه های اجتماعی و یکپارچه سازی اطلاعات دارند.

در نتیجه، قطعا حساسیت روی سرویس هایی که بخواهد مستقیما به افکار کاربران دسترسی پیدا نمایند، چند برابر بیشتر خواهد بود.

اکثریت پاسخ دهندگان در نظرسنجی اریکسون هم به همین مساله اشاره نموده و عقیده داشتند که هر سرویس ذهنی ای که در آینده ایجاد گردد، باید خصوصی سازی داده ها را جدی بگیرد. البته یادمان هست این ادعایی بود که شبکه های اجتماعی هم در ابتدا مطرح می کردند!

محمود صادقی - محقق سیستم های تعاملی/ ضمیمه کلیک روزنامه خبرنگاران