ترفند برای افزایش اچ ایندکس، آنالیز رد مقالات در نشریات خارجی - یومی بلاگ

دکتر محمدکاظم آقامیر در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به اهمیت پژوهش گفت: هر یک ریالی که در کار تحقیقاتی صرف می گردد 30 برابر آن سود دارد و پژوهش ارزش اضافه نموده بالایی دارد. باید بودجه در پژوهشی صرف گردد که حل مسئله کند. تحقیقات کشور ما عموما حل مسئله نمی نماید و این یکی از اشکالات عمده است. در پژوهش به تعداد مقاله ها و اچ ایندکس توجه می گردد. آلبرت اینشتین در طول زندگی خود یک مقاله نوشته ولی همین یک مقاله سرنوشت علم را تغییر داده است.

رئیس مرکز تحقیقات ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: گاهی سیستم های برنامه ریزی دنیای به ما آدرس غلط میدهند و ما برای افزایش کمیت، کیفیت را فراموش می کنیم. بایستی آنالیز کنیم تحقیقات قرار است کدام مشکل ما را حل نماید؟ هنگامی که برای ارتقای اعضای هیئت علمی مقاله می خواهند باید آنالیز نمایند این مقاله چه مسئله ای را حل نموده و چه تاثیری بر علم گذاشته است؟

وی ادامه داد: بعضی با ترفندهایی که دارند اچ ایندکس ها را تغییر می دهند. بعضی از اچ ایندکس ها (شاخصی برای نمایش تاثیرگذاری دانشمندان) کاملا حقیقی است و ما دانشمندانی داریم که در رده های بالای علمی قرار دارند اما بعضی نیز ممکن است از ترفندهایی برای افزایش اچ ایندکس خود استفاده نمایند، در حالی که در مقاله ها حل مسئله ای رخ نداده باشد. البته مسئولان معاونت پژوهشی وزارت بهداشت افرادی هستند که به حوزه مسلطند ولی به نظرم ما باید کیفیت مقالات را تغییر دهیم تا حل مسئله محور تر باشند. این موضوع هم احتیاج به آئین نامه دارد.

آقامیر با اشاره به حل مسئله محور بودن فعالیت های شرکت های دانش بنیان گفت: صنعت ایران به دلیل تحریم دچار بحران است اما شرکت های دانش بنیان حل مسئله می نمایند و چون چرخش اقتصادی خوبی هم وجود دارد سودآور است. در دنیا هم به تحقیقاتی که حل مسئله می نمایند اهمیت می دهند. بعضی از تحقیقات بنیادی هستند و قرار نیست حل مسئله نمایند بلکه فقط قرار است علم را توسعه دهند درباره این تحقیقات بحثی نداریم اما باید به تحقیقاتی که مسئله ای را حل می نمایند هم اهمیت دهیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: الان شرایط چنین است که ما نفت می فروشیم و بخش از درآمد نفتی را به پژوهش اختصاص می دهیم و با پول آن مقاله می نویسیم سپس همان پول را می دهیم تا این مقاله را در مجلات کشورهایی که به آن ها نفت می فروشیم چاپ کنیم. حالا همین چرخه را در سیستم های ارتقا قانونمند نموده ایم. این یعنی استثمار. یعنی پولی که از نفت گرفته ایم را دوباره به کشورهای خارجی بازگرداندیم. این یک مسئله است. سیاستگذاران باید این مسئله را قبول نمایند و بعد آن را حل نمایند. ممکن است گفته گردد ما این موضوع را آنالیز نموده ایم ولی چاره ای نداریم اما ممکن است اصلا آنالیز نشده باشد. مسئولان سیاستگذاری تحقیق و پژوهش در کشور در عین این که به فراوری علم توجه دارند باید به این مسائل هم توجه نمایند. راه چاره هایی هم برای بهبود اوضاع وجود دارد مثلا این که نشریه های داخلی را وارد سیستم ISI کنیم و مقالات را در نشریه های داخلی چاپ کنیم.

علت رد شدن مقالات ایرانی ها در نشریه های خارجی چیست؟

رئیس مرکز تحقیقات ارولوژی در پاسخ به سوالی درباره رد مقالاتی که اخیرا رخ می دهد گفت: ریجکت های اخیر، چند علت دارد. اگر یکی از علت ها را تقلب های علمی فرض کنیم این امر به این علت است که ساختارها افراد را تحریک می نماید تا به هر نحو ممکن مقاله بنویسند. اگر چنین الزامی نباشد محقق به سمت تقلب های علمی نمی رود. علت دیگر این است که ما قوانین را نمی دانیم. مثلا نرم افزارهایی وجود دارد که از طریق آن می توان میزان مشابهت میان متون را یافت. اگر محقق این را بداند یقینا به سمت تقلب علمی متمایل نمی گردد.

وی با بیان این که دزدی های علمی در همه جای دنیا رخ می دهد، گفت: با توجه به آن چه نشریه نیچر در سال 1395 اعلام نموده، در میان کل تعداد مقاله ای که در ایران فراوری شده، 58 مقاله با تقلب علمی نوشته شده است. بعضی کشورهای بزرگ هم دزدی علمی می نمایند اما چرا نیچر دزدی های علمی این کشورها را برجسته نمی نماید؟ من مقاله ای در سال 2016 برای نخستین بار درباره یک روش جراحی سنگ منتشر کردم اما چینی ها در سال 2018 مقاله ای را منتشر کردند و اعلام کردند که آن ها برای نخستین بار این طرح را اجرا نموده اند. خوب است وزارت بهداشت هم طی تحقیقی، مسئله تقلب های علمی را در کشورهای اروپایی یا چین یا آمریکای لاتین و آمریکای شاقتصادی آنالیز کند و به نیچر پاسخ دهد.

آقامیر با اشاره به دزدی های علمی نشریات خارجی از مقالات گفت: از مقالات اپیدمیولوژی معمولا تقلب های علمی نمی گردد زیرا این نوع از مقالات به این موضوع می پردازند که مثلا شیوع یک بیماری در یک منطقه جغرافیایی خاص چه طور است. طبیعتا آن ها نمی توانند اسم مناطق جغرافیایی ایران را به اسامی مناطق جغرافیایی خارجی تغییر دهند و از مقاله دزدی نمایند. اما اگر یک مقاله ای در رابطه با تحقیقی در مدل حیوانی برای نشریات خارجی ارسال کنید ممکن است موضوع را بردارند و مقاله را برای شما ریجکت نمایند و این چنین از لحاظ علمی تقلب نمایند. به نظر من بعضی نشریات خارجی، مالکیت معنوی یک محقق را در بعضی مواقع پایمال می نمایند و با تغییر زیرکانه موضوع مقاله را تغییر داده و بنام خود چاپ می نمایند.

افزایش مطالعات مروری به دلیل تحریم ها

رئیس مرکز تحقیقات ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره تاثیر تحریم ها بر تحقیقات محققان گفت: مقالات ما دارد به سمت مطالعات مروری می رود زیرا نگارش این گونه مقالات هزینه کمتری دارد. وقتی کشوری تحریم می گردد میزان بودجه برای پژوهش کاهش می یابد و افراد می خواهند مقالاتی چاپ نمایند که هم رنک وزارت بهداشت را بگیرند و هم پژوهشی باشد که احتیاج به تجهیزات و ابزار نداشته باشد.

وی در خاتمه با تاکید بر این که ایران مجموعا محققان خوبی دارد اضافه کرد: باید مسئولان آنالیز نمایند که کشورهای دیگر چه جایگاهی در تقلب های علمی دارند. به نظر من مجموعا ما محقق های خوبی داریم. ما در دانشگاه تهران محققانی داریم که حتی در روزهای تعطیل برای کار پژوهشی حضور دارند اما اهمیت فعالیت این افراد دیده نمی گردد. سلبریتی ها دیده می شوند اما محقق را کسی نمی بیند و ندیدن دانشمندان بسیاردردناک است. امیدواریم همه دست به دست هم دهیم و پژوهش را توسعه دهیم . امروزه علم سلاح برنده ای است که دنیا را وادار به اطاعت می نماید.