تصور غربی ها از رمان ایرانی - یومی بلاگ

این داستان نویس در پاسخ مکتوب به سوال خبرنگاران درباره ضرورت خواندن رمان ایرانی و این که برخی می گویند رمان کالایی وارداتی است و بهترش در غرب وجود دارد، نوشت: فکر می کنم رمان هنوز در ایران آن چنان که باید از نظر ساختاری جانیفتاده است و نمی توان آن را مثلاً با نوع غربی اش مقایسه کرد، چون در حقیقت غربی ها صاحبان و پیشگامان رمان هستند و آن تصوری که آن ها از رمان ایرانی به عنوان یک رمان خارق العاده و جهانی دارند، برمی شود به رمان بوف کور صادق هدایت، که هنوز بعد از چیزی نزدیک به 85 سال، دارد به تنهایی بار این کمبود و نداشتن را جبران می کند.

هرچند بسیاری از رمان های ایرانی فاقد عناصر ساختاری از دیدگاه غربی ها هستند، اما این باعث نمی شود که ما رمان ایرانی نخوانیم و یا سعی کنیم آن را با دیدگاه و علایق غربی ها بنویسیم تا باب طبع آن ها باشد. رمان زاییده بحران زیستی یک اجتماع است. ناگفته نماند که برخی از رمان های ایرانی، که تعدادشان هم زیاد نیست، هم اکنون درحد بهترین رمان های جهان هستند اما هنوز در جهان کشف نشده اند؛ مثل بسیاری از آثار نویسندگان آمریکا، که سال ها در کشور خودشان دیده نشدند، اما منتقدان فرانسوی آن ها را کشف کردند.

به نظر من نویسنده ایرانی باید کشف شود. درست مثل سینمای ما که غربی ها در سال های نه چندان دور آن را کشف کردند. هر چه باشد سینما هم از ادبیات تاثیر می گیرد. من فکر می کنم که رمان ایرانی، هر چند از نظر ساختاری هنوز به مرحله کمال نرسیده است، اما باید نقش منتقدان را در وهله نخست در شکوفایی و بالندگی آن فراموش نکنیم. اگر رمان فارسی پیروز نیست، به خاطر این است که ما منتقد خوب و ورزیده کم داریم. هر چند یک رمان خوب و تأثیرگذار زاییده بحران های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی یک جامعه است و شهرت بسیاری از رمان ها مرهون همین بحران است. اما من نقش منتقد کارآمد را در وهله نخست می بینم.

یکی دیگر از عوامل این دیده نشدن برمی شود به مساله سانسور که باعث می شود یک اثر ادبی سال ها پشت ممیزی بماند و موقعی هم که می خواهد چاپ شود، دیگر از زمان خودش سال ها فاصله گرفته است.