خبرنگاران مترجمی که با قلم زیست - یومی بلاگ

رضا سیدحسینی در 22 مهر 1305 در اردبیل قدم بر جهان نهاد. در آن روزگار تاریک پس از سیطره قاجار و در آشفته بازار اجتماعی و سیاسی کمتر فردی تصور میکرد که هوا ، آب و خاک معجزهگر اردبیل او را به عنوان انسانی پرآوازه و فرامرزی در ادبیات، نویسندگی و ترجمه میپروراند تا برای مردم این مرز و بوم سرفرازی و افتخار به دست آورد.

او در رشته فنی و حرفه ای تحصیل می کرد ولی اشتیاق به ادبیات در نهادش می جوشید تا اینکه روزگار به گونه ای چرخید تا به منتهی آمالش برسد.

نیروهای روسیه که در جنگ دوم جهانی، آذربایجان را در اشغال داشتند مجله های روسی ترجمه شده به زبان ترکی را همراهشان آورده بودند. این مجله ها نظر رضا سیدحسینی را که تشنه مطالعه بود و از هر فرصتی برای خواندن بهره می گرفت جلب کرد و حین مطالعه از لا به لای آنها مطلبی را برگزیده و برای نخستین بار قطعه ای را از زبان مادری خویش یعنی ترکی آذری به فارسی برگرداند و این سرآغازی بود برای تبدیل او به یکی از بزرگترین مترجمان کتب و آثار برجسته نویسندگان مشهور جهان.

وی که در این هنگام نوجوانی بیش نبود رفته رفته گستره ترجمه خود را پهناورتر کرد و علاوه بر ترجمه مطالب و مقالات ترکی آذری متن هایی را نیز از زبان استانبولی به فارسی ترجمه می کرد.

با خاتمه تحصیلات مقدماتی به تهران رفت و در مدرسه پست و تلگراف این شهر در رشته ارتباطات دور به تحصیلات خود ادامه داد.

رضا سیدحسینی سپس رهسپار پاریس گشت تا دانسته های خویش را کامل تر کند و برهه ای نیز در دانشگاه U.S.C آمریکا در رشته فیلمسازی به تحصیل پرداخت.

او پس از بازگشت به میهن به خاطر عشق و علاقه بیش از اندازه به زبان فارسی و نیز ترجمه آثار موجود از زبانهای دیگر به این زبان شیرین بر تلاش خویش برای فراگیری کاملتر فارسی و فرانسه اضافه نمود و برای این منظور از اساتید برجسته ای مانند عبدالله توکل، پژمان بختیاری و دکتر ناتل خانلری بهره برد.

کار اداری اصلی وی که در زمینه ارتباطات راه دور در اداره مخابرات و رادیو و تلویزیون بود او را از پرداختن به رشته های مورد اشتیاق خود باز نمی داشت، برای چند دوره درازمدت سردبیر مجله سخن بود و مبانی نقد فلسفه هنر و ادبیات را نیز در آموزشکده تئاتر تدریس می کرد.

اما نویسندگی و مهمتر از آن ترجمه در نهادش قرار داشت به گونه ای که از دوره جوانی به شکل جدی به این حرفه پرداخت و در همان اوان یک کتاب در زمینه روان شناسی را با عنوان پیروزی فکر ترجمه کرد که چاپ آن 20 بار تجدید گشت.

بیشترین آثار ترجمه شده ازسوی این ادیب برجسته از زبان های ترکی استانبولی، ترکی آذری و فرانسه و تا اندازه ای نیز انگلیسی بود ولی ترجمه های او از زبان فرانسه شهرت خاص دارد.

68عنوان ترجمه ماندگار و روان از آثار نویسندگان برجسته خارجی چون آندره ژید، یاشار کمال ، ناظم حکمت، آلبر کامو ، ژان پل سارتر، توماس مان ، ماکسیم گورکی ، جک لندن ، چارلی چاپلین، انوره دوبالزاک ، ژیلبر لازار ، آندره مالرو ، مارگاریت دوراس ، لاژوس ژیلاهی را در کارنامه دارد.

همچنین او نویسنده کتاب وزین و جامع مکتب های ادبی شامل رئالیسم ، سمبولیسم ، سوررئالیسم ، ناتورالیسم ، پارناسیسم و رومانتیسم است که 20 بار تجدید چاپ و به 40 زبان دیگر ترجمه شده است.

رضا سیدحسینی نویسنده ای است که برای اولین بار مکتب های ادبی را در ایران تالیف و تدوین کرد، کتابی که برای اهالی نویسنده آگاهی بخش و آموزنده است.

او در مقدمه این اثر می نویسد: من این کتاب را در آغاز به عنوان راهنمای ساده و فهرست وار برای آشنایی با ایسمهای گوناگون ادبی نوشته بودم به امید اینکه در آینده اساتید متخصص ، نویسندگان و محققان آثار کامل تری در این مورد ارایه کنند اما چنین نشد و کتاب به عنوان یگانه منبع و حتی کتاب درسی درباره مکتب ها باقی ماند.

اما نفیس ترین و ماندگارترین اثری که از زنده یاد رضا سید حسینی به یادگار مانده است کتاب 6 جلدی فرهنگ آثار است که با همکاری مترجمان ایرانی و گروه علمی و ادبی شامل اسماعیل سعادت ، احمد سمیعی گیلانی، ابوالحسن نجفی و نازیلا خلخالی و به سرپرستی رضا سید حسینی طی 6 سال تالیف و ترجمه شده است.

در این کتاب نفیس که ترجمه ای از زبان فرانسه به همین نام است معرفی و نقد نزدیک به 20 هزار عنوان کتاب از فرهنگها و ملتهای مختلف گنجانده شده است.

کتاب فرهنگ آثار در قطع رحلی و در مجموع دارای بیش از چهار هزار صفحه است که اولین بار در سال 1378 چاپ و در سال های بعد در چند نوبت تجدید چاپ شده است.

این شخصیت تاثیرگذار و برجسته ادب و هنر که خدمات ارزنده ای انجام داد و آثار گرانبهایی را به یادگار گذاشت شاید کمتر در میان مردم ایران و حتی زادگاهش اردبیل شناخته شده است و این نه به خاطر پایین بودن ارزش شخصیتی و علمی بلکه به خاطر آن است که همواره از حاشیه دور بود و دوست داشت در حاشیه ای آرام کار خود را که همان نویسندگی و ترجمه بود انجام بدهد و به شناساندن خویش به واسطه رسانه ها علاقه چندان نشان نمی داد.

این انسان ادیب و تاثیرگذار پس از یک عمر انس با قلم ،کاغذ و نویسندگی و ترجمه خاتمه در 11 اردیبهشت سال 1388 در بیمارستان ایرانمهر تهران براثر بیماری و عارضه ریه نقابی از خاک بر رخ کشید و قلم بر زمین گذاشت.