هر چیز که باید درباره انحراف چشم بچه ها بدانیم - یومی بلاگ

بله این داستان تلخ، تاثیری مستقیم روی زندگی کودک می گذارد. به همین منظور خانواده ها پس از پی بردن به این مشکل تمام تلاش شان را برای بهبود سلامت فرزندشان انجام می دهند. خوشبختانه امروزه روش های متعددی برای درمان استرابیسم یا انحراف چشم در بچه ها انجام می گردد تا این ضایعه ناهمگون چشمی به سرعت بهبود پیدا کند اما خانواده هایی که بچه ها مبتلابه استرابیسم دارند، قطعا سوال های زیادی درباره روش های درمان و پیشگیری از انحراف چشم بچه ها شان دارند؛ به همین منظور در این شماره از مجله خبرنگاران تندرستی مصاحبه ای با دکتر ناضره بابایی؛ اپتومتریست بچه ها داشتیم تا بیشتر درباره این بیماری، راه های درمان و پیشگیری از انحراف بیشتر چشم ها در بچه ها بدانیم.

انحراف چشم یا استرابیسم در بچه ها

ناضره بابایی؛ اپتومتریست بچه ها در تعریف انحراف چشم یا استرابیسم می گوید: انحراف چشم به حالتی گفته می گردد که چشم ها با همدیگر هم راستا نباشند و مسیر بینایی آن ها به جهات متفاوتی از همدیگر قرار گرفته باشند. اگر به نظر می رسد که چشم های کودک تان رو به جهت های مختلفی دارند یا روی یک هدف متمرکز نمی شوند، عامل آن می تواند انحراف چشم یا استرابیسم باشد و باید برای درمان آن به سرعت به چشم پزشک بچه ها مراجعه کرد.

انواع انحراف چشم یا استرابیسم

ناضره بابایی به خبرنگاران تندرستی می گوید: استرابیسم دارای انواع مختلف است و می تواند در صورت درمان نشدن، حادتر و درنهایت به بیماری ماندگار برای کودک تبدیل گردد. انحراف چشم می تواند تک چشمی یا دوچشمی بوده یا به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین باشد. نوعی از انحراف چشم که به صورت مخفی و انحرافی است که با حذف دید دوچشمی (بستن یک چشم) ظاهر می گردد، به استرابیسم مخفی یا هتروفوریا معروف است و البته استرابیسم آشکار یا هتروتروپی دقیقا مخالف استرابیسم مخفی است. البته باید بگوییم که فقط یک نوع از انحراف چشم است که به صورت همیشگی نیست و فقط گاهی بروز می کند که به این حالت استرابیسم گهگاه گفته می گردد. علاوه بر این؛ انحراف چشم ممکن است همیشه در یک چشم رخ دهد که به این نوع، انحراف یک طرفه گفته می گردد یا این که متناوب باشد یعنی گاهی در چشم راست و گاهی در چشم چپ دیده گردد.

علت انحراف چشم در بچه ها چیست؟

درواقع هر چشم شش عضله خارجی دارد که موقعیت و حرکت آن را کنترل می کنند. برای داشتن دید دوچشمی طبیعی موقعیت این عضلات، کنترل عصبی عضلات به وسیله مغز و عملکرد خود عضلات باید کاملا با همدیگر هماهنگ باشند. دکتر ناضره بابایی، اپتومتریست می گوید: اگر موقعیت عضلات چشم غیرنرمال باشد انحراف های مکانیکی مانند سندرم دوئن می تواند در آن ها رخ دهد و همچنین عصب رسانی غیرنرمال مانند فلج اعصاب چشم موجب انحراف های عصبی در آن ها می گردد. البته لازم است بدانیم؛ بعضی انحراف ها به علت آسیب به خود عضله خارج چشمی ایجاد می شوند مانند انحراف هایی که پس از ضربه به چشم در یک حادثه ایجاد می شوند.

متاسفانه؛ این دسته از انحراف ها هم ممکن است همیشگی باشند. لازم است بدانید استرابیسم موجب دوبینی و کم شدن دید عمق و در موارد تک چشمی و در صورت درمان نکردن منجر به آمبلیوپی (تنبلی چشم) می گردد اما باید بدانیم هم راستایی چشم ها در بدو تولد کاملا تکامل نیافته است. تغییر موقعیت تکامل حقیقی چشم در سه تا چهارماهگی خود را نشان می دهد؛ پس دیدن انحراف کم در نوزادی عمری طبیعی به شمار میرود و جای هیچ گونه نگرانی نیست.

تشخیص انحراف چشم کودک به چه صورت انجام می گردد؟

تشخیص شاید یکی از مهم ترین بخش ها در روند درمانی استرابیسم یا انحراف چشم در بچه ها باشد. دکتر ناضره بابایی می گوید: در بعضی از موارد والدین ممکن است متوجه تقارن نداشتن چشم های کودک و وجود انحراف چشم در آن ها شوند که این خود قدمی بزرگ برای تشخیص سریع و درمان این بیماری است.

این حالت معمولا در انحراف های با زاویه بزرگ و انحراف های گهگاه که باعث توجه والدین می گردد اتفاق می افتد؛ اما تشخیص اصلی انحراف چشم بچه ها در معاینات چشم با استفاده از تکنیک های مختلف انجام می گردد. تشخیص اولیه انحراف به وسیله والدین می تواند موجب پیگیری و مراجعه سریع به اپتومتریست گردد. حتی دقت در عکس هایی که از کودک گرفته شده است، می تواند باعث تشخیص دقیق تر نوع انحراف به وسیله معاینه کننده گردد.

درمان انحراف چشم کودک چگونه است؟

دکتر ناضره بابایی می گوید: درمان انحراف چشم به نوع انحراف، اندازه زاویه انحراف، سن کودک و بعضی موارد دیگر بستگی دارد. پس باید هرگونه ناهماهنگی در حرکات چشم ها بعد از شش ماهگی موردتوجه والدین و پزشک معالج قرار گیرد. حرکات چشمی ناهماهنگ حتی لوچ شدن به طور طبیعی ممکن است گهگاهی در نوزادان دیده گردد. به هرحال پس از سه چهارماهگی، کودک باید قادر به تمرکز روی اشیا باشد و چشم ها انحراف نداشته باشند.

در بعضی انواع انحراف ها، مانند انحراف های تطابقی، تجویز عینک می تواند انحراف را به صورت کامل اصلاح کند و در بعضی دیگر از انحراف های چشمی می توان از تجویز عدسی های منشوری برای اصلاح انحراف استفاده کرد که درروند بهبودی حالات چشم کودک تاثیری شگرف می گذارد. البته تمرینات بینایی عضلات چشم برای تقویت و بهبود دید می تواند راهکار مناسب و تاثیرگذار باشد؛ که این خود مستلزم همکاری کودک درروند درمانی است.

این تمرینات بینایی بیشتر در بچه ها بزرگ تر که همکاری بهتری دارند قابل انجام است اما راهکار درمانی آخر که بهتر است بگوییم راهکار جراحی، برای بچه های تجویز می گردد که هیچ کدام از روش های درمانی روی آن ها اثربخش نبوده و دارای انحراف چشم شدید باشند. این بچه ها زیرنظر متخصصان و جراحان چشم جراحی عضلات خارج چشمی را انجام می دهند.

این روش در بیشتر مواقع جواب داده و راهکاری مناسب برای درمان و ادامه زندگی بدون لوچی است. البته باید بگوییم که خیلی از خانواده ها با شنیدن تجویز عمل دچار استرس می شوند اما باید همیشه به فکر بهترین راه درمانی برای این بیماری بود که کودک تا بزرگسالی این بیماری را با خود یدک نکشد. هدف از درمان، بهبود دید و به دست آوردن بهترین دید ممکن، زیبایی ظاهری و به دست آوردن بهترین جهت برای چشم ها و برقراری دید واحد دوچشمی است.

زمان مراجعه به پزشک

توصیه می گردد والدین در صورت مشاهده هرگونه ناهماهنگی بین چشم های کودک به سرعت به اپتومتریست مراجعه کنند تا احتمال وجود انحراف چشم بررسی گردد. ضمن این که معاینات منظم بچه ها می تواند باعث تشخیص زودهنگام انحراف چشمی گردد. دکتر ناضره بابایی توصیه می کند؛ همه بچه ها در شش ماهگی به وسیله اپتومتریست باید معاینه شوند و در صورت نداشتن هیچ گونه عیب چشمی، معاینه بعدی به صورت مرتب در سنین بین دو تا سه سالگی انجام می گردد تا روند سلامت چشم به صورت مرتب چک گردد.

اصولا معاینه بعدی در سنین قبل از ورود به مدرسه انجام خواهد شد تا کودک در صورت کم توانی دید یا انحراف چشمی موردبررسی سلامت چشم قرار گیرند و روش های درمانی را طی کنند. البته لازم است که بدانید در هر مرحله ممکن است با توجه به شرایط کودک معاینه بعدی در زمان زودتری انجام گیرد تا سلامت چشم آن ها تضمین گردد.

جراحی انحراف چشم به چه صورت است؟

جراحی استرابیسم درواقع ایجاد برشی کوچک در بافت پوشاننده چشم است که به چشم پزشک امکان می دهد تا به عضلات زیرین این بافت دسترسی پیدا کند. این که کدام عضلات تحت عمل جراحی قرار گیرند بستگی به جهت چرخش چشم دارد. گاهی لازم است هر دو چشم تحت عمل جراحی قرار گیرد. جهت عمل جراحی استرابیسم در اطفال، بیهوشی ضرورت دارد ولی جراحی بزرگسالان با بی حسی موضعی هم امکان پذیر است.

خوشبختانه بهبودی این عمل بسیار سریع است. کودک بعد از چند روز به حالات طبیعی اش بازمی گردد و جای هیچ گونه نگرانی وجود نخواهد داشت. ناضره بابایی به خبرنگاران تندرستی می گوید: بهتر است جراحی اصلاحی استرابیسم هرچه سریع تر صورت گیرد، زیرا شیرخوار به محض این که چشم هایش مستقیم شد، امکان دید طبیعی و دید دوچشمی را پیدا می کند. از طرف دیگر لوچی چشم می تواند روی اعتمادبه نفس کودک تاثیری منفی داشته باشد. خوشبختانه باید بگوییم که جراحی استرابیسم معمولا درمانی بی خطر و موثر است.

استرابیسم یا انحراف چشم تا چه اندازه در بین بچه ها شایع است؟

حدود چهار تا پنج درصد از بچه ها به طورکلی دچار استرابیسم می شوند. البته باید بگوییم که یکی از شایع ترین انواع انحراف های چشم در بچه ها انحراف تطابقی است که به علت عیب انکساری یا تلاش تطابقی بیش ازحد چشم دچار انحراف چشم در بچه ها می گردد. دکتر ناضره بابایی می گوید: این نوع انحراف معمولا در سنین نزدیک به دوسالگی بروز می کند و شیوع آن در پسر و دختر به یک نسبت است.

عواقب انحراف چشم یا لوچی

انحراف چشم را می توان با تشخیص و درمان زودرس، تصحیح کرد اما متاسفانه؛ بدون درمان فوری ممکن است کاهش بینایی در یک چشم دائمی گردد و پس از، از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم و زجر روانی حاصل از آن و مجذوب کننده نبودن ظاهر صورت عواقبی جبران ناپذیر داشته باشد. بسیاری از بچه ها در صورت زود درمان نشدن با دید یک چشمی سازگار می شوند و یاد می گیرند تمامی فعالیت هایشان را با همان یک چشم انجام دهند که این خود منجر به آسیب دیدگی شدید به عضلات چشم سالم می گردد و به مرورزمان دید خوب آن چشم را هم از دست می دهند.