ساعت ناکوک کار در ایران - یومی بلاگ

به گزارش دنیای اقتصاد، این موضوع نشان می دهد که نمی توان رابطه مستقیمی میان توسعه یافتگی و افزایش ساعت کاری پیدا کرد و در کشورهایی که ساعات کاری کمتری دارند، اتفاقا فرایند توسعه یافتگی بیشتر است. در این تقسیم بندی، کشورهای قطر، گرجستان، پاکستان، مالزی و ترکیه از ایران ساعت کاری بیشتری دارند.

همچنین آنالیز آمارهای گزارش های رسمی 3 نکته مهم را نشان می دهد؛ مورد اول؛ میانگین ساعات کار معمول هر شاغل در هفته در سال های 92 تا 98 به جز در سال های 96 و 98 فرایندی نزولی داشته است به طوری که میانگین ساعت کار در سال 98 نسبت به سال 92 به میزان یک ساعت و 12 دقیقه کاهش یافته است؛کاهش میانگین ساعت کار معمول در کشور را می توان ناشی از افزایش چند میلیونی شاغلان طی دوره مورد نظر و نبود ظرفیت برای کار بیشتر،کاهش احتیاج مالی شاغلان و افزایش شاغلان پاره وقت دانست.

نکته دوم؛ افزون بر این آمارهای مذکور نشان می دهد به طور متوسط مردان 28 درصد بیش از زنان کار می نمایند. نکته آخر؛ شکاف جنسیتی در بخش ساختمان منفی است به عبارت دیگر به رغم اینکه تعداد مردانی که در بخش ساختمان مشغول فعالیت هستند بسیار بیشتر از زنان است، اما زنانی که در این بخش به فعالیت می پردازند دارای اشتغال کامل بوده و کمتر به مشاغل پاره وقت فعالیت دارند.

سهم شاغلان از ساعت کار معمول هفتگی

تعادل بین کار و زندگی و مدیریت زمان برای جلوگیری از پیامدهای نامطلوب ناشی از عدم رعایت تعادل بین آنها از اهمیت بسزایی برخوردار است. در کشورهای مختلف براساس میزان پیشرفت فناوری و درجه توسعه یافتگی و همچنین ارزش های فرهنگی و اجتماعی از این حیث با هم تفاوت دارند. ساعات کار طولانی یکی از مهم ترین عواملی است که باعث ایجاد تعارض بین کار و زندگی می گردد.

آمارهای نیروی کار این مرکز در سال 98 نشان می دهد شاغلان که به طور معمول 49 ساعت و بیشتر در هفته کار می نمایند با 9/ 38 درصد بیشترین سهم را نسبت به سایر شاغلان دارند. مقایسه ساعت کاری هفتگی مردان و زنان شاغل در این سال همچنین نشان می دهد که شاغلان مرد که در هفته 49 ساعت و بیشتر کار می نمایند، بیشترین سهم را نسبت به سایر شاغلان مرد دارند. این دسته از شاغلان سهم 2/ 44 درصدی را در ساعت کار معمول هفتگی مردان دارند. افزون بر این، زنان شاغل که به طور معمول بین 41 تا 48 ساعت در هفته کار می نمایند بیشترین سهم را نسبت به سایر زنان شاغل دارند. این دسته از شاغلان نیز سهم 4/ 25 درصدی در ساعت کار معمول هفتگی زنان دارند.

همچنین آمارهای مذکور نشان می دهد که بیشتر افرادی که در فعالیت های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا، فعالیت های خانوار به عنوان کارفرما، خودمصرفی و عمده فروشی، خرده فروشی و تعمیر وسایل نقلیه اشتغال دارند، ساعات کار هفتگی طولانی تری دارند؛ به طوری که در هرکدام از فعالیت های یاد شده، بیشتر از 60 درصد از افراد، 49 ساعت و بیشتر در هفته کار می نمایند. ساعت کار معمول به متوسط ساعت کار واقعی شاغل طی دوره زمانی مورد نظر در طولانی مدت گفته می گردد.

کاهش میانگین و میانه ساعت کار شاغلان

آمارهای رسمی نشان می دهد، در سال 98 میانگین ساعت کاری شاغلان کشور معادل 43 ساعت و 6 دقیقه و میانه ساعت کاری آنها برابر 45 ساعت و 30 دقیقه بوده است. علاوه بر این، فرایند میانگین ساعات کار معمول هر شاغل در هفته در سال های 92 تا 98 به جز در سال های 96 و 98 نزولی بوده است به طوری که میانگین ساعت کار در سال 98 نسبت به سال 92 به میزان یک ساعت و 12 دقیقه کاهش یافته است. بیشترین میانگین ساعت کار معمول در هفته طی این سال ها مربوط به سال 92 معادل با 44 ساعت و 18 دقیقه و کمترین آن نیز مربوط به سال 97 با 43 ساعت بوده است.

از این جهت ساعات کاری غیرمتعارف، اثر خیلی کم یا خیلی زیاد بر میانگین دارند، بنابراین شاخص میانه از این جهت اهمیت دار خواهند بود. آنالیز آمارهای رسمی نشان می دهد که میانه ساعت کاری معمول در هفته همیشه از میانگین ساعت کاری بیشتر است.

همچنین آمارها نشان می دهند که میانه ساعت کاری معمول در هفته طی سال های 92 الی 98 کاهشی بوده و بیشترین میزان آن مربوط به سال 92 با 46 ساعت و 12 دقیقه و کمترین میزان آن مربوط به سال 98 با 45 ساعت و 30 دقیقه است. میانگین ساعت کاری معمول به نسبت تعداد ساعت کاری معمول تمام شاغلان تقسیم بر کل شاغلان و همچنین میانه ساعت کاری معمول به مقدار متوسط ساعت کاری معمولی که 50 درصد از شاغلان از آن بیشتر یا کمتر طی هفته کار می نمایند، گفته می گردد.

علل کاهش میانگین ساعت کار معمول کشور

شیب نزولی میانگین ساعات کاری شاغلان از سال 92 تا به امروز، با در نظر دریافت این موضوع که اقتصاد کشور در سال های اخیر سمت و سوی اشتغال زایی داشته است، قابل توجه است. کاهش میانگین ساعت کار معمول در کشور به عوامل متعددی مربوط است که در گزارش های رسمی به مواردی از جمله افزایش چند میلیونی شاغلان طی دوره مورد نظر و عدم وجود ظرفیت برای کار بیشتر،کاهش احتیاج مالی شاغلان و افزایش شاغلان پاره وقت اشاره شده است. در تمام سال های مذکور ساعت کاری مردان در هفته نسبت به زنان، تقریبا 12 ساعت در هفته بیشتر بوده است. از آنجا که مردان مسوولیت بیشتری برای تامین معاش خانوار دارند، این موضوع دور از انتظار نیست.

آنالیز های رسمی همچنین نشان می دهد در گروه مردان، میانگین ساعت کار معمول در هفته، از سال 92 تا 98 به جز در سال های 96 و 98 فرایند کاهشی داشته است؛ به طوری که در سال 98 با کاهش 36 دقیقه ای نسبت به سال 92، از 46ساعت به 45 ساعت و 24 دقیقه رسیده است. فرایند میانگین ساعت کار معمول در گروه زنان نیز همانند گروه مردان بوده و میانگین ساعت کار در سال 98 با یک ساعت و 42 دقیقه کاهش نسبت به سال 92، از 34 ساعت و 18 دقیقه به 32 ساعت و 36 دقیقه رسیده است.

کمترین و بیشترین میانگین ساعت کار هفتگی

آنالیز آمارهای رسمی از ساعت کاری هفتگی شاغلان در بخش های عمده مالی نشان می دهد که میانگین و میانه ساعت کاری معمول در هفته برای شاغلان در بخش خدمات بیشترین میزان و در بخش کشاورزی کمترین میزان را دارد. در سال 98 میانگین ساعت کاری هفتگی افراد شاغل در بخش خدمات 45 ساعت و 18 دقیقه است. این شاخص برای بخش صنعت 44 ساعت و 42 دقیقه، برای بخش ساختمان 40 ساعت و 24 دقیقه و برای بخش کشاورزی 37 ساعت و 12 دقیقه بوده است. همچنین میانه ساعت کاری هفتگی شاغلان در بخش خدمات 46 ساعت و 42 دقیقه، در بخش صنعت 46 ساعت و 30 دقیقه، در بخش ساختمان42 ساعت و 36 دقیقه و در بخش کشاورزی 39 ساعت و 54 دقیقه بوده است.

همچنین آنالیز این آمارها نشان می دهدکه میانگین و میانه ساعت کاری هفتگی طی سال های 92 تا 98 در همه بخش های مالی با کاهش روبرو بوده است به طوری که بیشترین کاهش به بخش کشاورزی و کمترین کاهش به بخش خدمات اختصاص دارد.

میانگین و میانه ساعت کار هفتگی

گزارش مرکز آمار بر این موضوع دلالت دارد که میانگین و میانه ساعت کاری معمول در هفته برای شاغلان در بخش تولیدی همیشه کمتر از بخش غیر تولیدی است به نحوی که مقایسه میانگین ساعت کار معمول هفتگی در بخش تولیدی و غیر تولیدی در سال 98 نشان می دهد که میانگین ساعت کاری در بخش غیرتولیدی به میزان 3 ساعت و 12 دقیقه بیشتر از بخش تولیدی است. از طرفی مقایسه میانه ساعت کار معمول هفتگی در دو بخش مذکور نشان می دهد که میانه ساعت کاری در سال 98 در بخش غیرتولیدی یک ساعت و 12 دقیقه بیشتر از بخش تولیدی است؛ این در حالی است که طی سال 92 میانه ساعت کاری در دو بخش مذکور هیچ تفاوتی با هم نداشتند.

همچنین طی سال های 92 تا 98 هر دو بخش میانگین و میانه ساعت کار هفتگی کاهش داشته است. به طوری که میانگین ساعت کاری هفتگی در بخش تولیدی 2 ساعت و 12 دقیقه و در بخش غیر تولیدی 24 دقیقه کاهش داشته است. همچنین میانه ساعت کاری هفتگی در بخش تولیدی یک ساعت و 30 دقیقه و در بخش غیر تولیدی 18 دقیقه کاهش یافته است؛ این در حالی است که در هر دو بخش با افزایش تعداد شاغلان همراه بوده است.

شکاف جنسیتی و ساعت کار هفتگی

آنالیز های گزارش های رسمی نشان می دهد که در سال 98 شکاف جنسیتی نسبی میانگین ساعت کار معمول در هفته و همچنین شکاف جنسیتی نسبی میانه ساعت کار معمول در هفته، حدود 28 درصد بوده است. به عبارت دیگر به طور متوسط مردان 28 درصد بیش از زنان کار می نمایند.

با توجه به در نظر دریافت حمایت های اجتماعی و قانونی از زنان این نتیجه منطقی به نظر می رسد. همچنین با توجه به شکاف جنسیتی مطلق، میانگین ساعت کار معمول در هفته برای مردان 12 ساعت و 48 دقیقه بیشتر از زنان است؛ درحالی که میانه ساعت کار معمول در هفته برای مردان 13 ساعت و 6 دقیقه بیشتر از زنان است. شکاف جنسیتی نسبی به نسبت اختلاف میانگین ساعت کار معمول هفتگی برای مردان و زنان تقسیم بر میانگین ساعت کار معمول هفتگی مردان ضربدر 100و شکاف جنسیتی مطلق به اختلاف میانگین ساعت کار معمول هفتگی مردان و زنان گفته می گردد.

بیشترین و کمترین شکاف جنسیتی نسبی

گزارش های رسمی در سال98 همچنین نشان می دهند که بیشترین شکاف جنسیتی نسبی میانگین ساعت کار معمول در هفته مربوط به بخش کشاورزی با حدود 32 درصد است. به عبارت دیگر در بخش کشاورزی، به طور متوسط مردان 32 درصد بیشتر از زنان کار می نمایند. همچنین شاخص میانه این اختلاف حدود 44 درصد است. با توجه به شکاف جنسیتی مطلق، میانگین ساعت کار معمول در هفته در بخش کشاورزی برای مردان 12ساعت و 30 دقیقه بیشتر از زنان است.

همچنین میانه ساعت کار معمول در هفته در بخش کشاورزی برای مردان 19 ساعت بیشتر از زنان است. علاوه بر این آمارها نشان می دهد که شکاف جنسیتی در بخش ساختمان منفی است و نشان دهنده بیشتر بودن میانگین و میانه ساعت کاری زنان در بخش ساختمان است. به رغم اینکه تعداد مردانی که در بخش ساختمان مشغول فعالیت هستند بسیار بیشتر از زنان است، اما زنانی که در این بخش به فعالیت می پردازند دارای اشتغال کامل بوده و کمتر به مشاغل پاره وقت می پردازند.

طبق آمار رسمی حدود 3 میلیون مرد و حدود 31 هزار نفر زن در بخش ساختمان مشغول به فعالیت هستند. البته این موضوع احتیاج به آنالیز بیشتر دارد و ممکن است به دلیل اشتغال زنان به مشاغل تخصصی در این حوزه باشد.

میانگین ساعت کار هفتگی

آنالیز آمارهای سازمان جهانی کار از میانگین ساعت کار واقعی در هفته برای کشورهای منتخب نشان می دهد که میانگین ساعت کاری معمول در هفته در ایران نسبت به سایر کشورها در سطح متوسطی واقع شده است. طبق آمارهای رسمی میانگین ساعت کار واقعی در هفته برای ایران در سال 2019 معادل 43 ساعت و 6 دقیقه است. این میانگین ساعت کاری در مردان برابر 45 ساعت و 24 دقیقه و برای زنان برابر 32 ساعت و 36دقیقه است.

همچنین شکاف جنسیتی در شاخص مذکور برای ایران 28 ساعت و 12 دقیقه است. همچنین بیشترین شکاف جنسیتی میانگین ساعت کاری به افغانستان و پاکستان و کمترین میزان آن به تایلند و گرجستان اختصاص دارد. نکته قابل توجه دیگر این است که در فیلیپین میانگین ساعت کاری مردان و زنان یکسان و در قطر میانگین ساعت کاری زنان بیشتر از مردان گزارش شده است.