سرنوشت سرباز هخامنشی از ایران تا آمریکا
به گزارش یومی بلاگ، نقش برجسته سرباز هخامنشی که 80 سال پیش از ایران ربوده شد، هر چند از راه های غیرقانونی سر از کانادا و آمریکا درآورد اما اکنون پس از گذشت نزدیک به یک سده با رای استرداد دادگاه عالی نیویورک قرار است به کشور بازگردانده گردد.
به گزارش ایسنا، 21 اکتبر 2017، دفتر دادستان منطقه منهتن شهر نیویورک همراه با پلیس محلی پیروز به توقیف یک نقش برجسته هخامنشی در نمایشگاه هنرهای زیبای اروپایی در نیویورک شد که از سوی یک دلال هنری ساکن لندن به نام روبرت وِیس با قیمت 1.2 میلیون دلار به فروش گذاشته شده بود.
این نقش برجسته که یک سرباز هخامنشی را با یک سپر و شمشیر نشان می دهد، بین سال های 510 تا 330 قبل از میلادی حکاکی شده و زمانی بخشی از دیوارهای شهر باستانی پرسپولیس (تخت جمشید)، پایتخت پیشین امپراطوری ایران باستان بوده است که هم اکنون یکی از محوطه های جهانی یونسکو است.
این اثر در دهه 1950 میلادی به موزه هنرهای زیبای مونترال اهدا شده و از آن موقع تا سال 2011 در این موزه به نمایش گذاشته می شد؛ تا این که همراه با یک مجسمه مرمرین رومی (که هنوز پیدا نشده) از این موزه به سرقت رفت. مقامات کانادایی پیروز شدند این نقش برجسته را در میان آثار یک مجموعه دار در ادمونتون کشف نمایند اما از آنجا که مسئولان موزه هنرهای زیبای مونترال هزینه این اثر را از شرکت بیمه AxA دریافت نموده بودند، به این بیمه گذار اجازه دادند این اثر تاریخی را به جای بازگرداندن هزینه پرداختی بیمه، نزد خود نگه دارد.
روبرت وِیس دلال آثار تاریخی به همراه شریکش سم فاگ این نقش برجسته را از شرکت بیمه AxA خریداری کردند و معتقدند؛ دلیلی نداشته که بخواهند درباره منشاء و خواستگاه اصلی این اثر تاریخی پرس و جو نمایند. این اثر برای بیش از 70 سال اثری شناخته شده در میان متخصصان بود و ما از آنچه رخ داده بهت زده ایم.
نقش برجسته سرباز هخامنشی چند دهه پیش از انقلاب اسلامی سال 1979 میلادی (در سال 1336 شمسی) از تهران ربوده شده بود. متخصصان و باستان شناسان معتقدند این اثر تاریخی اولین بار بین سال های 1930 تا 1933 توسط تیمی از باستان شناسان موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو کاوش شده بود و آن را در میان عکس های گرفته شده از محوطه پرسپولیس در اواخر سال 1936 نیز می توان مشاهده کرد. پس از آن که دولت ایران در سال 1930 قانون محافظت از میراث فرهنگی را تصویب کرد، انتقال این چنین آثار تاریخی به خارج از کشور غیرقانونی اعلام شد.
نقش برجسته سرباز هخامنشی (از عکس های کاوش تخت جمشید در سال 1936)
از عکس های کاوش تخت جمشید در سال 1936
از عکس های کاوش تخت جمشید در سال 1936
با این وجود این پرسش مطرح است که چرا مقامات ایرانی در طول این چند دهه تا همین اواخر درخواستی برای عودت این اثر تاریخی نداشته اند یا این که آیا ایران با توجه به این که امتیاز کاوش در بقای پرسپولیس را در سال 1931 به موسسه شرق شناسی شیکاگو واگذار نموده بود می توانسته حق مالکیت داشته باشد یا خیر.
آمریکا بخشی هایی از کنوانسیون 1970 یونسکو را در قوانین داخلی خود اجرایی نموده و بر اساس آن واردات دارایی های فرهنگی و آثار باستانی به سرقت رفته از موزه ها و بناهای تاریخی را از بعضی کشورهایی که با آنها توافق نامه دوجانبه دارد ممنوع اعلام نموده است اما ایران چنین توافق دوجانبه ای با آمریکا نداشته و مهم تر آن که در اجرای یک قانون نمی توان عطف به گذشته کرد. این قانون شامل آثار تاریخی دزدیده شده یا صادر شده از کشورهای مبداء به آمریکا قبل از تصویب این قانون در سال 1983 را شامل نمی گردد. به همین دلیل است که مقامات آمریکایی مطمئنا به مسیرهای دیگر چون قانون ملی دارایی های مسروقه متوسل شده اند، اما به هر حال چالش اصلی این پرونده این خواهد بود که چرا مقامات ایرانی با این که این اثر تاریخی برای بیش از 50 سال در کانادا و در معرض نمایش عمومی قرار داشته، سال ها نسبت به برگرداندن آن ابزار علاقه ننموده بودند.
با همه این تفاسیر، یک قاضی دادگاه عالی نیویورک روز دوشنبه (دوم مرداد) دستور داد، این اثر باستانی و ارزشمند ایران باستان که تکه ای از تخت جمشید بوده و قدمت آن به سال 500 پیش از میلاد می رسد (حدود 2500 سال)، به ایران بازگردانده گردد و حال باید منتظر ماند و دید فرآیند قانونی این پرونده برای استرداد اثر به ایران به کجا می رسد؟
نقش برجسته سرباز هخامنشی
منبع: انتخاب